Historia

O nas – Zespół – Działalność naukowa – Dydaktyka – Warsztaty – Historia

Zakład Geoekologii kontynuuje tradycje Zakładu Geograficznego powołanego ponad 100 lat temu na Uniwersytecie Warszawskim.  Kierownictwo tego zakładu od 1920 roku do wybuchu drugiej wojny światowej sprawował prof. Stanisław Lencewicz, zwolennik i reprezentant syntetycznego nurtu przyrodniczo-geograficznego. Podejście syntetyczne, wykraczające często poza tradycyjne granice geografii fizycznej, reprezentowali również jego następcy, a zwłaszcza uczeń i współpracownik Lencewicza – prof. Jerzy Kondracki.

W latach 1945 – 1977 Zakładem (okresowo Katedrą)  Geografii Fizycznej  kierował profesor Jerzy Kondracki,  a w latach   1977 –  2009  profesor Andrzej Richling.  W 2009 roku kierownictwo Zakładu przejęła prof. Katarzyna Ostaszewska, a w 2018 profesor Wiaczesław Andrejczuk.  W roku  1984 Zakład zmienił nazwę na Kompleksowej Geografii Fizycznej, a w 1996 na Zakład Geoekologii.

Od 1969 w strukturze Zakładu istniała Pracownia Geografii Gleb, później  Geochemii Krajobrazu kierowana przez dr Bogumiła Wicika, a od 2005 roku przez  dr hab.  Andrzeja Harasimiuka. W okresie 1998 – 2017 funkcjonowała druga jednostka podporządkowana zakładowi – Laboratorium Geoekologiczne kierowana przez mgr Jerzego Lechnio. W 2017 roku obie wspomniane ostatnio jednostki weszły w skład pozazakładowego Laboratorium  Analiz Środowiskowych. Kierownikiem tego laboratorium został dr hab. A. Harasimiuk.

Specyfika  prac  w omawianym Zakładzie polegała przede wszystkim na  podejściu całościowym w prowadzonych badaniach. Tu powstały pierwsze syntezy krajobrazu Polski w powojennych granicach (typologia krajobrazu naturalnego i regionalizacja fizycznogeograficzna). Badania miały również bardzo często charakter zespołowy. Tak zorganizowane były studia nad strukturą środowiska przyrodniczego okolic Mrągowa i Pińczowa przeprowadzone w latach 60. ubiegłego wieku z inicjatywy J. Kondrackiego.

W podobny sposób realizowano badania nad strukturą przyrodniczą wybranych zlewni położonych w różnych typach krajobrazu. Zespołowy charakter miały badania fizycznogeograficzne w  granicach województwa suwalskiego prowadzone w ramach  współpracy  naukowej krajów  b. RWPG , a  także w rejonie Płocka (modelowanie funkcjonowania  systemów przyrodniczych). Przykładem prac zespołowych były też badania  na terenie Równiny Łowicko-Błońskiej zmierzające do identyfikacji krajobrazów  tego terenu  i oceny ich równowagi.

Prowadzone w Zakładzie  prace dotyczyły podstaw teoretycznych i  metodyki  ujęć krajobrazowych oraz analizy struktury krajobrazu i dynamiki jego zmian.  Badania dotyczyły zróżnicowanych terenów,  chociaż  głównie krajobrazów glacjalnych i wyżynnych.  Odrębny kierunek stanowiły badania krajobrazów krasowych.  Obiektem badań były też krajobrazy silnie przekształcone przez działalność człowieka, w tym krajobrazy terenów zurbanizowanych i uprzemysłowionych. Rozwijane były zasady regionalizacji fizycznogeograficznej i typologii  przestrzennych  jednostek przyrodniczych.

Odrębny nurt stanowiły badania nad geochemicznymi aspektami funkcjonowania krajobrazów, ze szczególnym uwzględnieniem  pokrywy glebowej traktowanej jako indykator stanu krajobrazu. Istotne znaczenie miały badania paleolimnologiczne prowadzone na Niżu (m.in. Jez. Gościąż) oraz w górach (Tatry, Karkonosze).

W Zakładzie prowadzono też prace dotyczące modelowania zjawisk przyrodniczych oraz zajmowano się  wykorzystaniem technik komputerowych, a także zdjęć lotniczych i satelitarnych do analizy zmienności krajobrazu.

Realizowano również prace z zakresu stosowanej geografii fizycznej. Zakład uczestniczył w opracowaniu planów ochro­ny siedmiu parków narodowych: Kampinoskiego, Gór Stołowych, Borów Tucholskich,  Wigierskiego, Poleskiego, Biebrzańskiego i Narwiańskiego. Prowadzone prace służyły również planowaniu rozwoju osiedli i jednostek administracyjnych, delimitacji obszarów predysponowanych do ochrony, organizacji turystyki i ocenie jej uwarunkowań.  Zajmowano się też oceną wpływu obiektów przemysłowych i wysypisk odpadów na środowisko. Utylitarny charakter miały  również prace nad oceną estetyki walorów krajobrazu.

Na koniec wspomnieć wypada o ważniejszych publikacjach. Wśród nich na uwagę zasługują zwłaszcza podręczniki i przewodniki metodyczne. Należy tu wymienić przede wszystkim pracę J. Kondrackiego Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej (I wydanie 1969, II – 1976). W tym nowatorskim na swoje czasy dziele przedstawiona została teoria badań nad krajobrazem i metodologia krajobrazowych podziałów przestrzennych. Dużą popularnością cieszyły się też inne podręczniki J. Kondrackiego, a zwłaszcza Geografia fizyczna Polski (I wydanie 1965 i VI – 1988)   i Geografia regionalna Polski (I wydanie 1998, trzecie 2009).

W 1992 r. ukazał się podręcznik A. Richlinga zatytułowany Kompleksowa geografia fizyczna, a w dwa lata  później  wspólna praca A. Richlinga i J. Solona  Ekologia krajobrazu. Książka doczekała się kilku wydań. Ostatnie zmienione i rozbudowane to rok 2011.  W 2002 r. wyszedł drukiem metodologiczny podręcznik K. Ostaszewskiej Geografia krajobrazu.  W 2004 r. zespół reprezentujący Zakład Geoekologii opublikował leksykon Geoekologia i ochrona krajobrazu,  natomiast w 2007 roku pojawił się przewodnik do badań terenowych Geograficzne badania środowiska przyrodniczego pod redakcją A. Richlinga.  W 2015 roku w efekcie współpracy polsko-ukraińskiej ukazał się opracowany przez A. Richlinga, W. Andrejczuka, L. Rudenkę i W. Czechnija Słownik polsko-ukraiński oraz ukraińsko-polski podstawowych terminów i pojęć z zakresu nauki o krajobrazie.

Opracował A. Richling

Pracownicy zatrudnieni w jednostce od momentu zmiany nazwy na Zakład Geoekologii w 1996 r.:

Pracownicy naukowi i dydaktyczni

• prof. dr hab. Wiaczesław Andrejczuk, od 2018 do 2023 r.
• dr Barbara Braun (Stojek), lata 1999–2017.
• dr Ryszard Czarnecki, do 2004 r.
• dr Alina Gerlée, od 2013 r.
• mgr Tomasz Grabowski, do 2021 r.
• dr hab. Andrzej Harasimiuk
• prof. dr Jerzy Kondracki, do 1997 r.
• dr Sylwia Kulczyk, lata 2002–2008.
• dr Wojciech Lewandowski, do 2022 r.
• dr Ewa Malinowska
• prof. dr hab. Jan Matuszkiewicz, od 2017 r.
• dr Anna Ołdak, do 1997 r.
• dr hab. Katarzyna Ostaszewska, prof. UW do 2018r.
• prof. dr hab. Andrzej Richling, do 2021 r.
• dr Agnieszka Sosnowska, od 2016 do 2023 r.
• dr Iwona Szumacher
• dr Bogumił Wicik, do 2011.
• dr inż. Małgorzata Zakrzewska, lata 1997–1998.
• dr Maria Zachwatowicz, od 2020.
• dr Marek Zgorzelski, do 2015.

Pracownicy techniczni 

• mgr Andrzej Dąbrowski, do 1997 r.
• mgr Zofia Mazurek, do 2013 r.
• dr (wówczas mgr) Agnieszka Sosnowska, lata 2013-2016.
• mgr Hubert Warzyński, lata 2016-2017

Pracownicy administracyjni

• inż. arch. kraj. Ewa Mierzwiak od 2016 r.
• mgr Michał Mierzwiak, lata 2015-2016.
• mgr Artur Stokowski, lata 2013-2014.
• dr (wówczas mgr) Alina Gerlée, lata 2009-2013.
• mgr Joanna Romanowska-Baranowska, lata 2005–2008.
• mgr Marta Szymaniak, do 2005.